ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΙΙ ΡΟΜΑΝΟΦ
ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΟΜΑΡΤΥΣ
«20 Ὀκτωβρίου, 1894:
Θεέ μου! Θεέ μου! Τί ἡμέρα! Ὁ Κύριος κάλεσε κοντά Του τὸν λατρευτό, πολύτιμο, πολυαγαπημένο πατέρα. Τὸ κεφάλι μου γυρίζει. Δὲν θέλω νὰ τὸ πιστέψω. Μοιάζει τόσο ἀπίστευτη αὐτὴ ἡ φοβερὴ πραγματικότητα! Περάσαμε ὁλόκληρο τὸ πρωινὸ κοντά του. Γύρω στὶς 2.30 μ.μ. μετέλαβε τῶν ἀχράντων μυστηρίων. Μετὰ ἀπὸ αὐτὸ ἄρχισε κάπως νὰ τρέμῃ καὶ σύντομα ἀκολούθησε τὸ τέλος. Ὦ, Κύριε! Ὁ πατὴρ Ἰωάννης [τῆς Κρονστάνδης] παρέμεινε μαζί του δίπλα ἀπὸ τὸ κρεβάτι του γιὰ περισσότερο ἀπὸ μία ὥρα, κρατώντας τὸ κεφάλι του. Ὁ θάνατος ἑνὸς ἁγίου. Κύριε, βοήθησέ μας αὐτὲς τὶς δύσκολες ὧρες».
ΠΙΕΡ ΖΙΛΙΑΡ
ΟΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΩΝ ΑΝΑΚΤΟΡΩΝ
«Δευτέρα, 17 Αὐγούστου 1914:
Ἡ ἄφιξη τῆς Αὐτοῦ Μεγαλειότητος στὴν Μόσχα ὑπῆρξε ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ ἐντυπωσιακὰ καὶ πιὸ συγκινητικὰ γεγονότα ποὺ εἶδα ποτὲ στὴν ζωή μου. Μετὰ τὴν συνήθη ὑποδοχὴ στὸν σταθμό, σὲ μία μεγάλη σειρὰ ἀπὸ ἅμαξες πορευθήκαμε πρὸς τὸ Κρεμλῖνο. Ἕνα τεράστιο πλῆθος εἶχε συγκεντρωθῆ στὶς πλατεῖες καὶ στοὺς δρόμους [καὶ ἄλλοι] σκαρφάλωναν στὶς στέγες τῶν σπιτιῶν καὶ τῶν καταστημάτων καὶ πάνω στὰ δένδρα. Συνωστίσθηκαν στὰ τζάμια τῶν καταστημάτων καὶ γέμισαν τὰ μπαλκόνια καὶ τὰ τζάμια τῶν σπιτιῶν. Καθὼς οἱ καμπάνες τῶν ναῶν κτυποῦσαν μὲ τρόπο ποὺ νόμιζες πὼς δὲν θὰ σταματοῦσαν ποτέ, μέσα ἀπὸ τοὺς χιλιάδες λαιμοὺς [τοῦ πλήθους] ξεχυνόταν ἐκεῖνος ὁ ὑπέροχος ρωσσικὸς ἐθνικὸς ὕμνος, ὁ τόσο συγκλονιστικὸς γιὰ τὸ θρησκευτικό του μεγαλεῖο καὶ συγκινητικὸς γιὰ τὸ θερμό του αἴσθημα, μέσα στὸν ὁποῖο συγκεντρώνεται ἡ πίστη μιᾶς ὁλόκληρης φυλῆς: Ὁ Θεὸς νὰ σώζῃ τὸν τσάρο! Νὰ δίνῃ σ’ αὐτὸν νὰ βασιλεύῃ γιὰ τὴν δόξα μας, ἰσχυρὸς καὶ δυνατός! Γιὰ τὸν διασκορπισμὸ τῶν ἐχθρῶν μας. Τὸν ὀρθόδοξο τσάρο! Ὁ Θεός, νὰ σώζῃ τὸν τσάρο!».
ΤΑΤΙΑΝΑ ΝΙΚΟΛΑΕΒΝΑ ΡΟΜΑΝΟΒΑ
ΑΓΙΑ ΒΑΣΙΛΟΜΑΡΤΥΣ
«7 Ἰανουαρίου 1915:
Τὸ πρωὶ εἶχα μάθημα Θρησκευτικῶν. Στὶς 10.00 ἐμεῖς οἱ δύο [μὲ τὴν Ὄλγα δηλαδὴ] πήγαμε στὸν ναὸ τῆς Ζνάμενι, ἀπὸ ἐκεῖ στὸ νοσοκομεῖο γιὰ κρανιοτομή. Ἔδινα τὰ [χειρουργικὰ] ἐργαλεῖα. 19 Φεβρουαρίου: Πήγαμε στὸ νοσοκομεῖο γιὰ δύο ἐγχειρήσεις. Ἀφαιρέσαμε μία σφαῖρα ἀπὸ τὸ κεφάλι ἑνὸς τραυματία. 23 Φεβρουαρίου: Ὁ Ἀνισίμοφ, τοῦ 27ου Σιβηριανοῦ Τάγματος Πυροβολικοῦ, ὑποβλήθηκε σὲ ἐγχείρηση, ἀκρωτηριάσθηκε τὸ δεξί του πόδι. Βοήθησα καὶ κρατοῦσα τὰ ἄγκιστρα».